برای انتقال به آن عالم می‌باشد و آن همان حیات آخرت است»[۳۳۳].
| برای دانلود متن کامل پایان نامه به سایت tinoz.ir مراجعه کنید. |
فصل دوم : بهره‌مندان از شفاعت
مسأله‌ی شفاعت، یکی از موضوعاتی است که علاّمه طباطبایی توجه ویژه‌ای به آن داشته است، با توجه به این که ایشان در نظریات خویش، اهتمام ویژه‌ای به صدرالمتألهین دارد، در عین حال در بحث شفاعت نظریات یکسانی با ملاصدرا ندارد. و این تفاوت دیدگاه علامه، خود، دال بر نوآوری ایشان است.
صدرالمتألهین در میان مباحث مربوط به معاد فصلی خاص را به بیان طوایف مردم در روز قیامت اختصاص داده و اهل آخرت را رد سه گروه مقربون، سعداء (اصحاب الیقین) و اشقیاء (اصحاب الشمال) جای داده است. بی شک او در این بحث از آیات (سوره‌ی واقعه ۵۶ ـ ۷) الهام گرفته است. وی پس از بیان اجمالی این سه گروه، انسان‌ها را در موقف حساب در دو صف جدا قرار می‌دهد: گروهی که از ابتدا وارد بهشت شده و از نعمت‌های آن بی‌حساب بهره‌مند می‌شوند و گروه دیگری که اهل عقاب بوده و وارد جهنم می‌شوند. هر یک از این دو گروه اقسامی دارند به شرح زیر:
اهل بهشت که در این گروه سه دسته قرار می‌گیرند: «مقربون»، در معرفت و تجرد کامل هستند و به جهت تنزه آن‌ها و رفعت مقام از مشغولیت‌های ناشی از حساب و کتاب، بی هیچ تأملی و بی حساب وارد بهشت شده‌اند؛ جماعتی از «اصحاب الیمین»، این گروه عملاً به سوی معصیت و سیئات نرفته‌اند و هرگز در دوران زندگی خود فسادی نداشته‌اند. این‌ها نیز به علت صفا و پاکی ضمیرشان و سلامتی فطرتشان از آلودگی‌های معاصی و به جهت طاعاتشان بدون حساب داخل بهشت می‌شوند؛ «صاحبان نفوس ساده»، این طایفه صحیفه‌ی اعمالشان از هر دو نوع حسنات و سیئات خالی است و حالت امکانی دارند، خداوند با رحمت و فضل خود آن‌ها را از عذاب سوء حفظ می‌کند. ایشان نیز بی‌حساب وارد بهشت خواهند شد.
اهل عقاب که در چند گروه زیر قرار دارند: «کفّار محض» که صحیفه‌ی اعمالشان از حسنات و عمل صالح خالی است و بی‌حساب وارد جهنم می‌شوند؛ گروهی که برخی از حسنات را انجام داده‌اند و لیکن خود آن‌ها را حبط نموده‌اند؛ گروه دیگری که هم اعمال صالح و هم سیئات دارند. از نظر ملاصدرا تنها این گروه مورد حساب‌رسی قرار می‌گیرند. ایشان نیز دو گروه‌اند: گروهی که در موقف حساب در مورد آن‌ها حساب‌رسی دقیق انجام می‌شود زیرا خود آن‌ها در معاملات دنیایی‌شان با مردم هیچ مسامحه‌ای نمی‌کردند و گروه دیگری که در دنیا بر مردم آسان می‌گرفتند و در قیامت نیز بر آن‌ها سخت نمی‌گیرند[۳۳۴].
ملاصدرا در سایر کتاب‌های خود ضمن اشاره به گروه‌های مختلف مردم، به شفاعت و کسانی که مشمول شفاعت قرار می‌گیرند، اشاره می‌کند.
در تفسیر آیت‌الکرسی هنگامی که به آیه‌ی )من ذا الذی یشفع عنده إلاّ بإذنه([۳۳۵] می‌رسد مردم را از نظر عاقبت و سرانجامشان در گروه‌های شش‌گانه‌ی زیر قرار می‌دهد:
صدرالمتألهین همه‌ی گروه‌های مردمی را محتاج شفاعت پیامبر اکرم(ص) می‌داند (همان‌طوری که آن‌ها در دنیا هم به هدایت و راهنمایی او نیازمند بودند). البته وی بلافاصله یادآور می‌شود که گر چه همه‌ی این اصناف محتاج شفاعت هستند و لیکن در مورد برخی از آن‌ها شفاعت پذیرفته نمی‌شود و تنها درباره‌ی بعضی از ایشان شفاعت مفید و مؤثر است[۳۳۶].
اما علاّمه طباطبایی درباره‌ی گروهی که شفاعت در مورد آن‌ها جریان می‌یابد با استناد به آیات قرآنی اثبات می‌کند که تنها آن گروه از اصحاب یقین که گناهان کبیره‌شان تا قیامت باقی مانده و با توبه یا عمل صالح از میان نرفته است، مشمول شفاعت هستند[۳۳۷].
